क्षयरोग पहिचानमा परीक्षण साधनकाे कमी, एघार जिल्लामा दस जिन एक्सपर्ट केन्द्र

कावासोती । मानव स्वास्थ्यका लागि हानिकारक ब्याक्टेरियाबाट सर्ने क्षयराेग परीक्षणका लागि साधनकाे कमी देखिएकाे छ । विश्व क्षयराेग दिवसका अवसरमा प्रदेश स्वास्थ्य कार्यालय नवलपुरले गरेकाे एक अन्तरक्रियामा जिल्लामा क्षयरोगकाे अवस्था, चुनाैती, निदान प्रयास र भावि याेजना बिषयमा चर्चा गरिएकाे थियाे । जिल्लामा क्रियाशील स्वास्थ्यकर्मी, पत्रकार, जनप्रतिनिधि एवं सराेकारवालाहरू उपस्थित उक्त कार्यक्रममा समाजमा ब्याप्त क्षयराेगकाे सुक्ष्म परीक्षणका लागि प्रभावकारी साधन जिन एक्सपर्ट मेसिनकाे कमी रहेकाे कुरा ओैल्याईयाे ।

बताईए अनुसार सदरमुकाम स्थित मध्यविन्दु प्रादेशिक अस्पताल डण्डामा रहकाे एउटै मात्र जिन एक्सपर्ट मेसिनले जिल्लाका ८ पालिका भीत्र  क्षयराेगका संकास्पद बिरामीकाे परीक्षण गर्न कठीनाई रहेकाे छ । गाउँ गाउँमा रहेका बिरामी क्षयराेग परीक्षण गर्न सदरमुकाम आई रहन असहज भकाेले राज्यले भाैगाेलिकता र पाएकका हिसाबले जिन एक्सपर्ट जस्ता प्रभावकरी मेसिनकाे व्यवस्था मिलाउनु पर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरूले बताए ।प्रभावकारी मेसिनकाे अभावमा अझै पनि कुनै मानिसमा क्षयराेगकाे संका लागेमा बिरामीकाे खकार परीक्षण गर्न उहीँ पुरानाे उपाए माइक्रोस्कोपकै सहारा लिने गरिन्छ ।जुन पुरानाे विधि हाे, जसले प्रति एम एल ५ हजार भन्दा कम सख्यामा रहेका क्षयराेगका किटाणुलाई पहिचानै गर्न नसक्ने स्वास्थ्य प्राविधिकहरू बताउछन् । बिरामीकाे खकार   प्रति एमएल १६ वटा सम्म व्याक्टेरिया भए पनि सहजै देखाउन सक्ने क्षमता राख्ने जिन एक्सपर्ट मेसिन  क्षयरोग परीक्षणमा प्रभावकारी मानिदै आएकाे छ ।

प्रदेश जनस्वास्थ्य कार्यालय नवलपुरका अनुसार जिल्लामा क्षयराेग सम्बन्धि उपचारका लागि ६६ स्थानमा डट्स सेन्टर,१३ माईक्रोस्कपी परीक्षण सेन्टर,डिआर हाेस्टेल १ र जेनएक्सपर्ट केन्द्र १ रहेकाे छ । देशकै मध्यभाग र जनसंख्यका हिसाबले पनि बढीनै जनघनत्व रहेकाे गण्डकी प्रदेशमा ११ जिल्ला छन् तर भुसकाे आगाे झै समाजकाे भीत्रभित्रै फैलिरहेकाे संक्रामक क्षयराेगकाे परीक्षण गर्ने यन्त्र जेनएक्सपर्ट भने प्रदेशभर १० थान मात्र रहेकाे बताइएकाे छ ।

प्रदेश स्वास्थ्य कार्यालय नवलपरासी पूर्वकाे तथ्यांक अनुसार चालू आर्थिक वर्षकाे ८ महिनामा पहिचान भएका  सहित जिल्लाभर ४ सय २६ जनाले क्षयराेगकाे उपचार सेवा लिई रहेकाछन् ।जसमा क्षयराेग पहिचान भएका बिरामी मध्ये चालू आ व काे साेही अवधिमा ११ जनाकाे मृत्यु भएकाे जनस्वास्थ्य कार्यालयका टिवी फाेकल पर्सन डिल्लीराम तिवारीले बताउनु भयाे ।
तिवारीका अनुसार खाेक्दा र हाछ्यु गर्दा श्वास प्रस्वासका माध्यमबाट सर्ने सरूवा प्रकृतिकाे याे राेगबाट ग्रसित क्षयराेगका बिरामीको उपचारमा ९२ दशमलव २ प्रतिसत सम्म जिल्लामा सफलता मिलेकाे छ ।

जर्मन बैज्ञानिक राेवर्ट ककले सन १८८२ मार्च २४ मा पहिलाे पटक क्षयराेगका किटाणु पत्ता लगाएका थिए । यही दिनकाे सम्झनामा संसारभर २४ मार्चलाई विश्व क्षयराेग दिवसका रूपमा मनाउने गरिन्छ । बताईए अनुसार विश्वकाे कुल जनसंख्याकाे दुई तिहाई क्षयराेगका बिरामी भारत लगायतका ८ देशमा भेटिनुले नेपाल यसकाे जाेखिम क्षेत्रमै रहेकाे देखिन्छ  ।कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि जिल्ला समन्वय प्रमुख बाबुराम विश्वकर्माले क्षयराेगकाे प्रभाव, परीक्षण प्रकृया र उपचार पद्धतिका बारेमा बाेध गराउन  समाजका आम मानिस सम्म पुग्नु पर्ने बताउनु भयाे । अन्तरक्रिया कार्यक्रम प्रदेश जनस्वास्थ्य कार्यालय नवलपुरका प्रमुख शैलेन्द्र कुमार सिंहकाे अध्यक्षतामा सम्पन्न भएकाे थियाे ।