चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज कसरामा रहेको घडियाल गोही प्रजनन् केन्द्रको एक मात्र भालेमा विर्य उत्पादन क्षमतामा समस्या आएको छ ।
प्रजन्नका लागि राखेको एक मात्र भाले गोहीको विर्य उत्पदनमा समस्या आएपछि यस वर्ष बच्चा कोरल्न सकेको छैन । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका सहायक संरक्षण अधिकृत तथा प्रजनन् केन्द्रका विज्ञ वेदवहादुर खड्काले एक मात्र भाले गोहीमा प्रजनन् क्षमतामा समस्या आएपछि तीनसय अण्डा खेर गएको बताउनुभयो ।
प्रजनन्को लागि योग्य भएमा ११ वटा पोथी घडियाल गोही छन् । ती गोहीले फुल पार्दछे । ती फूलमा भालेको विर्य अंकित दाग देखिदैन सहायक संरक्षण अधिकृत खड्काले भन्नु भयो ‘यस वर्ष तीनसय वटा अण्डा खेर गएको छ ।’ उहाका अनुसार पाँच वर्ष अगाडि पनि एक पटक सवै अण्डा खेर गएको थियो ।
गोही कछुवा र गिद्ध विज्ञका रुपमा रहेका खड्काले भन्नु भयो ‘यो भाले घडियालको प्रनन् क्षमता समस्या आउन थालेको केही वर्ष भएको छ ।’ पारेको सवै अण्डामा विर्यको दाग देखिदैन उहाले भन्नु भयो । भालेको विर्य नपरेको अण्डाबाट बच्चा निस्कदैन । प्रजनन्का लागि राखिएको भालेमा नै समस्या आएपछि यहाँबाट गोहीको नयाँ बच्चा उत्पादन हुन नसक्ने जानकारी दिनु भयो ।
भाले लाग्ने वेलामा पानी भित्र पोथी संग समागमन गर्ने गर्दछ । पानी भित्र कुनैपनि क्रिया गरेको पाइदैन उहाले भन्नु भयो । अण्डा देखिन्छ तर भाले लागेको पाइदैन । भालेको विर्यमा समस्या देखिएको विषयमा वन्य जन्तु संरक्षण विभागमा पत्राचार गरी जानकारी गराइएको छ । अव यस विषयमा अध्ययन जरुरी छ अधिकृत खड्काले भन्नु भयो । चार वर्षदेखि थोरै अण्डामा विर्यको मात्रा देखिएको थियो । हामीले यस विषयमा निगरानी राख्दै आएका थियौ यस वर्ष भालेको विर्य नभएपछि कुनैपनि अण्डाबाट बच्चा निस्कन सकेन खड्काले भन्नु भयो ।
पोथीको तुलनामा भाले मोटो भएको हुन सक्ने भन्दै खानेकुरा कम दिन थालिएको थियो । त्यसबाट पनि राम्रो संकेत देखिएन । अव यो भाले घडियालको विर्यको जाँच गरेपछि विकल्प खोज्नु पर्ने देखिन्छ उहाँले भन्नुभयो ।
लोपउन्मुख जन्तुको रुपमा रहेको घडियाल गोही निकुञ्जको मुख्यालय कसरामा घडियाल गोही प्रजनन् केन्द्र स्थापना गरिएको थियो । प्रजन्नका लागि योग्य भएका पोथी घडियाल भालेसंगै राखिने गरिएको छ । घडियाल गोही लोप हुन थालेपछि निकुञ्जको कसरामा प्रजनन् केन्द्र स्थापना गरि उत्पादन गरिदै आएको छ । यहाँ उत्पादन गरिएको घडियाल गोही चितवनको नारायणी, राप्ती, कर्णाली लगायतका नदीमा छाडिदै आएको छ । अहिले यस प्रजनन् केन्द्रमा ६५६ वटा घडियाल गोही रहेको खड्काले जानकारी दिनुभयो-गोरखापत्रबाट